Hazelwormen zijn fascinerende reptielen die vaak worden verward met slangen, maar eigenlijk behoren ze tot de hagedissen. In dit artikel duiken we dieper in de wereld van de hazelworm, leggen we uit hoe ze te herkennen zijn en bespreken we of ze gevaarlijk zijn voor mensen. Dit zorgt voor een goed beeld van dit bijzondere dier, zodat je precies weet wat je tegenkomt als je een hazelworm in het wild ziet.
Wat is een hazelworm?
Een hazelworm, officieel bekend als Anguis fragilis, is een pootloze hagedis die in heel Europa voorkomt, waaronder Nederland en België. Door zijn lange, gladde lichaam lijkt hij sterk op een kleine slang, wat vaak voor verwarring zorgt. Hazelwormen kunnen een lengte bereiken van 30 tot 40 centimeter en hebben een glanzende huid die varieert van bruin tot grijs, soms met donkere strepen of vlekken. Ondanks hun slanke vorm zijn ze dus geen slangen, en een aantal eigenschappen maakt dit duidelijk. Zo hebben hazelwormen beweegbare oogleden, net als veel andere hagedissen. Dit is een belangrijk kenmerk, want slangen hebben geen oogleden en hun ogen worden bedekt door een doorzichtige schub. Hazelwormen sluiten hun ogen dus echt als ze slapen, iets wat slangen niet kunnen.
Hoe onderscheid je een hazelworm van een slang?
Hoewel hazelwormen veel op slangen lijken, zijn er enkele subtiele maar duidelijke verschillen. Zoals gezegd, hebben hazelwormen oogleden die ze kunnen openen en sluiten. Ook het skelet van de hazelworm is anders dan dat van een slang. Ze hebben nog kleine restanten van heupbeenderen, wat bij echte slangen ontbreekt. Dit maakt hun lichaam minder flexibel dan dat van een slang, en daardoor bewegen ze ook stijver en minder vloeiend. Een hazelworm kronkelt wel, maar minder soepel en snel dan een slang. Daarnaast hebben hazelwormen het bijzondere vermogen om hun staart af te werpen wanneer ze zich bedreigd voelen. Deze techniek, caudale autotomie genoemd, helpt hen om aan roofdieren te ontsnappen. De staart blijft even bewegen en trekt zo de aandacht van de belager, terwijl de hazelworm zelf wegkruipt. Dit is iets wat slangen niet kunnen. De staart groeit later wel weer terug, maar blijft vaak korter dan het origineel.
Wat eet een hazelworm en hoe leeft hij?
Hazelwormen zijn voornamelijk te vinden in bossen, graslanden en zelfs in tuinen. Ze houden van plekken met een goede beschutting zoals onder bladeren, in hoge grassen en onder houtstapels. Hazelwormen zijn schuwe dieren die de meeste tijd verborgen leven en vooral in de schemering actief worden. Ze voeden zich met kleine insecten, slakken en wormen en zijn daardoor zeer nuttig voor de omgeving, vooral voor tuiniers. Door het eten van slakken en insecten helpen ze de populaties van deze beestjes onder controle te houden, wat een natuurlijk voordeel oplevert in de tuin.
Zijn hazelwormen gevaarlijk of giftig?
Hazelwormen zijn niet giftig en vormen geen enkel gevaar voor mensen of huisdieren. Ze hebben geen gifklieren en ook geen giftanden. Ze kunnen niet bijten of op een andere manier bedreigend zijn. Hazelwormen gebruiken hun vermogen om snel te ontsnappen als voornaamste verdedigingsmechanisme en vertrouwen op camouflage om onopgemerkt te blijven. Hun glanzende, bruine of grijze huid helpt hen om op te gaan in hun omgeving, zoals op een bed van bladeren of tussen stenen. Mocht een hazelworm in de problemen komen, dan kan hij zijn staart afwerpen om te ontsnappen, maar hij zal nooit agressief reageren naar mensen.
Hazelwormen en mensen: Een veilige ontmoeting
Een hazelworm in je tuin of in het bos is dus totaal ongevaarlijk en eigenlijk een goede gast. Hun dieet helpt mee om ongewenste slakken en insecten op een natuurlijke manier te bestrijden. In tegenstelling tot slangen zijn hazelwormen eerder traag en terughoudend, wat betekent dat ze bij een ontmoeting meestal rustig wegkruipen. Hazelwormen kunnen bovendien behoorlijk oud worden. Sommige hazelwormen bereiken een leeftijd van meer dan 30 jaar, wat bijzonder is voor een reptiel van deze grootte. Dit toont aan hoe goed ze zich hebben aangepast aan hun leefomgeving en hoe belangrijk ze zijn voor het ecosysteem.
Hazelwormen herkennen en respecteren
Hoewel de hazelworm vaak onterecht als een slang wordt gezien, is het eigenlijk een unieke en bijzondere hagedis met eigenschappen die hem onderscheiden van slangen. Met hun beweegbare oogleden, het vermogen om hun staart af te werpen en hun rustige karakter zijn hazelwormen allesbehalve bedreigend. Ze zijn nuttige dieren die bijdragen aan het ecosysteem en zijn een prachtige verschijning voor iedereen die ze tegenkomt in het bos of de tuin.
